Çocuklarda Yemek Yeme Problemi

Çocuklarda Yemek Yeme Problemi

Çocuğumuzun kilosuyla ilgili problemi olmadığı zamanlar bebeğimizi beslemek daha keyifli olur. Bu durumda annelerimizin de tavrı daha pozitiftir. Fakat kiloda problem varsa çocuğumuz için endişeye kapılarak panik olabilir ve negatif tavırlar sergileyebiliriz. Bu tür durumlarda “istemeden”  çocuğumuzu beslerken onun hassalıklarına karşı duyarsız davranabiliriz. Sonuç olarak yemek yeme zamanları her iki taraf içinde çok zorlayıcı bir hale gelebilir ve bir kısır döngü içine girilebilir.

Aslında yemek yeme, biz yetişkinlerin düşündüğü gibi çok basit bir iş değildir. Aksine yeni büyüyen, öğrenen bebeklerimiz-çocuklarımız için son derece kompleks bir davranıştır. Nefes kontrolü, yemek esnasındaki duruş-pozisyon, vestibüler sistem, primitif refleksler, ince motor becerileri, yemek yeme becerisinde çok önemli unsurlardır. Örneğin kendilerini besleyebilmek için ellerini kullanmaları gerekir ve oral motor becerileri ne kadar iyiyse parmaklar  ağzın içine o kadar az girer. Yemek  bir düşman değil, çocuğumuz bunu görmeli. Bizim rahat tavırlarımız, onları da rahatlatır. Yemek, mutlaka yemek masasında ya da mama sandalyesinde kalkmadan yenilmelidir ancak yemek masasında anne-bebek olarak oynayacağınız interaktif oyunlar çocuğunuz için yemenin keyifli hale gelmesine yardımcı olabilir. Beynimizin bir tarafı  hep çocuk diğer tarafı ise hep yetişkin gibi düşünmeli. Bu başarılması çok zor ancak başarıldığı zaman da çocuğumuz daha iyi anlayabildiğimiz için onunla geçirdiğimiz vakti çok daha keyifli ve kaliteli olmasını sağlayan bir durumdur. Çocuklar yedi yaşına kadar bilişsel gelişimlerinden dolayı onlar için neyin doğru neyin yanlış olacağını düşünmeden davranabilirler. Davranışın sonucunda olumlu tepki görürse davranış artar negatif tepki görürse azalır. Eğer yemede sorun varsa tipik anne davranışı olarak çocuğumuzun ağzına fazla yemek tıkıştırırız. Fakat bu çocuk tarafından ceza gibi algılanabilir ve yemeyi azaltabilir. Azıcık yemiş olsa bile az yediği için suratımızı asmayarak yediği için gülerek, onu ödüllendirerek (aferin, harikasın) ve daha da fazla yemesi içim onu teşvik edebiliriz. İlk 6 ayda primitif refleksler dahilindedir ancak 6 aydan sonra yemek yeme bir davranıştır. Yemekle oynamasına dokunmasına koklamasına tanımasına, bağımsızlığını kazanmasına izin vermek her şeyi daha da kolaylaştırabilir. Yeme sırasında oturuş dik olmalı ayaklar sallanmamalı. Yeni bir yiyecek ilk ısırışı kolay olabilir. Merak vardır çünkü. Çocuk için asıl zor olan ikinci üçüncü ısırıştır. Suratındaki kötü ifade, o bakış “bundan nefret ediyorum” bakışı değil “bu ne böyle” bakışıdır. Israr etmeden kendisinin keşfetmesine izin verilebilir. Çocukların aburcubur diye nitelendirdiğimiz yiyecekleri sevmelerinin nedeni, onların rahat yenilebilir olmaları, gerçek çiğneme gerektirmemeleri,  timsah yiyişiyle yenebilir olmaları ve ağızda kolay eriyip hemen tokluk hissi vermeleridir. Bu yiyeceklerle, uğraşmadan karınları doyar. Timsah yiyişiyle gerçek çiğnemenin arasındaki fark şudur; çiğnemde ağız içinde dilin sağa sola rotasyonu vardır, en sonunda dil onları birleştirir ve yutulur. İlk  6 aydan sonra istemediklerini belirtmek için elleriyle itme şansları vardır. Yani 6 aydan sonra devreye çocuğun seçimi girer. Şunu bilmeliyiz ki çocuğunuz kötü olmak için yemek yememezlik yapmaz. Yemek yeme görevi onlar için duyu problemlerinden (duyusal hassaslıklarından) dolayı başa çıkılmazı güç bir durum olabilir. Yemeği çiğneyip yutabilmesi için önce yemeği  tolere edebilmesi, dokunabilmesi gerekir. Önce görsel olarak varlığına alışır, sonra dokunsal olarak alışır, sonra kokunsa alışır en sonunda ağzın içine girebilir. Küçük çocuklarda yemek yememe, davranış problemi değil duyusal bir problem olabilir. Görünüşü, dokusu ya da kokusu onu rahatsız ediyor olabilir. Bu tür durumlarda bu duyuların hassaslığını gidermeye yönelik oyunlar oynanabilir. Örneğin ıslak, kaygan şeyleri yiyemediğini fark ettiysek aynaya traj köpüğü sürüp üzerinde resimler yapabiliriz. Katı pütürlü şeyler yiyemediğini fark ettiysek bir kutunun içine mısır, fasulye taneleri doldurup içine sevdiği bir oyuncağı saklayıp bulma oyunu oynayabiliriz.  Ayrıca çocuğun yemeği dokunarak, koklayarak tanımasına mutlaka izin vermeliyiz. Oral motor becerilerini arttıracak oyunlar oynanması da faydalı olabilir. Fakat bunlarla hal olmayan daha ağır bir durum varsa bir uzmana başvurulup duyu bütünleme terapisi ve yemek yeme terapisi alınması gerekebilir. 2-5/7 yaştan itibaren işin içine davranış problemi dahil olabilir. Küçük çocuklarda (2-5/7) yemek yemeyi ilginç kılmamız gerekebilir. Güven ilişkisini kurmak çok önemlidir. Doğumdan üç yaşına kadar yiyeceğe karşı primitif stres vardır. 3-4 yaş arası “ bu yiyecek bana kendimi daha önce kötü hissettirmişti ya yine kötü hissettirirse” endişesi yaşayabilirler. 5-6 yaş arasında önceden ilerisi düşünülerek bir endişe yaşarlar ve bunu sözel olarak ifade edebilirler. 6-7 yaş arasında önceden yaşanan endişe yerini yemenin onu kötü hissettireceği inancına bırakır. 7 yaş ve sonrasında ise yemek bana kendimi kötü hissettirecek inancı hiç yememeye dönüşebilir.

Kaynak : SOS Feeding Approach

Uzman Gelişim Psikoloğu

Advance Floortime Uygulayıcısı

Deniz Özkılıç Kabul