Üst Biliş Nedir?

Üst Biliş Nedir?

Aslında çocuğumuzun gelişimiyle ilgili merak ettiğimiz, gelişimi için ne yapabilirim diye sorduğumuz bir çok sorunun cevabı bu kavramın içinde; Üst Biliş.

Peki  Üst Biliş ne ?

Üst biliş (metacognition) terimi,  öğrenme ve bilme hakkındaki bilgiler olarak ele alınabilecek ve bireyin kendi bilişsel süreçlerini fark etmesini, izlemesini, denetlemesini ve düzenlemesini sağlayan işlemleri ifade etmek için kullanılan bir terimdir (Aktaran: S.Karakelle, Brown, 1987; Flavell, 1987; Metcalfe ve Shimamura, 1996; Nelson ve Narens, 1996).

Ne kadar önemli öyle değil mi? Bireyin kendi bilişsel süreçlerini fark etmesi, izlemesi, denetlemesi ve düzenlemesi. Bilme hissi bu kavramın içeriğinden biri.

Bunu daha anlaşılabilir bir dille insanın kendini tanıması olarak da tarif edebiliriz sanırım. Kişinin nasıl öğrendiğini bilmesi, öğrenme stratejilerini oluşturabilmesi ve denetleyebilmesi, hayatında bocalamasına engel olacak ya da azaltacaktır diye düşünüyorum. En önemlisi  öğrencinin kendi bilişsel süreçlerini fark etmesini,  kendisini anlamasını sağlayabilecek bir sistemle eğitim-öğretim hayatlarına devam etmeleri sizce de çok iyi olmaz mıydı?

Araştırmalara göre öz yeterlik algısı yüksek öğrencilerin üst bilişsel stratejileri daha fazla kullandıkları, öz güveni düşük, dış denetim odaklı öğrencilerin ise daha düşük olduğu ifade edilmekte.

Bu araştırmalarda öğrencinin psikolojik durumunun da etkili olduğu sonucu çıkmıştır.

Nietzel ve Stright’a  göre eğitim düzeyi yüksek ve çocuklarıyla ilişkilerinde deneyime açık olan annelerin, günlük hayatta karşılaştıkları problemlere dair ürettikleri çözümler hakkında konuşurken daha çok üst bilişsel bilgi vermektedirler ve bu durum da çocukları olumlu yönde etkilemektedir.

Konu hakkında daha çok bilgi edinmek isterseniz Sema Karakelle Hoca’mızın ve Cenk Şentürk’ün Üst Bilişsel Düzeyi Yüksek ve Düşük Olan Öğrencilerim Ebeveyn Tutumlarının İncelenmesi başlıklı araştırmasını internetten bularak okuyabilirsiniz zira  yazımın kaynağı da kendisinin bu eseridir. Doktora yeterlilik sınavıma hazırlanırken  konu hakkında çok çalışmıştım ve Sema Karakelle Hoca’mın araştırmalarının, yazılarının büyük faydasını görmüştüm. Okuduğunuzda sizin de aydınlanacağınızı düşünüyorum.

Sevgiler

Uzm Gelişim Psikoloğu

Advance Floortime Uygulayıcısı

Deniz Özkılıç Kabul